Giới thiệu chung
Ở bài học trước chúng ta đã nắm được âm giai là gì và cấu tạo của âm giai trưởng và âm giai thứ (nếu bạn chưa xem thì hãy tham khảo tại đây)
Sau bài học đó, bạn xem âm giai của Sol trưởng và bất ngờ với dấu Hashtag ! What the heo?
Và đó được gọi là “dấu thăng” hoặc “♯”. Nó có liên quan chặt chẽ đến “dấu giáng” hoặc “♭”. Cả hai ký hiệu biểu thị cao độ cao hơn và thấp hơn, bạn sẽ tìm thấy chúng trên phím đàn. Tìm hiểu cách thức hoạt động của dấu thăng và dấu giáng cũng như cách bạn có thể sử dụng chúng là điều hoàn toàn cần thiết để chơi guitar — vì vậy, GuitarShare sẽ dành toàn bộ bài học này để tìm hiểu về thăng giáng cũng như các áp dụng vào dịch giọng, chuyển tone nhé.
Sau khi đọc bài viết này, bạn sẽ có thể:
– Hiểu dấu thăng và dấu giáng là gì và cách chúng được đặt tên
– Tìm hiểu về các Giọng và cách chúng liên quan đến thang âm, dấu thăng và dấu giáng
– Sử dụng Giọng của bản nhạc để xác định các nốt “phù hợp” để chơi
– Thay đổi Giọng của bài hát bằng phương pháp “dịch giọng”
Dấu Thăng, Dấu Giáng là gì?
Dấu thăng và dấu giáng là hai nhóm nốt khác với nốt tự nhiên (C, D, E, F, G, A và B). Chúng xuất hiện dưới dạng hậu tố cho các nốt tự nhiên: Dấu thăng cao hơn nửa cung trong cao độ, trong khi dấu giáng thấp hơn nửa cung. Ví dụ, C♯ là nửa cung cao hơn (hoặc một phím lên) so với C và một D♭ thấp hơn nửa cung (hoặc một phím xuống) so với D.
Bên dưới là tất cả những nốt thăng và giáng nằm giữa các nốt của âm giai Đô trưởng:
Trong sơ đồ trên, tất cả các nốt nhạc được trình bày giống như trên phím đàn. Có ba dấu thăng và hai dấu giáng ở giữa các phím tự nhiên, bắt đầu với một phím C#, một phím lên từ C. Nhưng, phím đó cùng có thể được gọi là D♭, vì nó thấp hơn nữa cung so với D? Điều đó đúng — và đó là do “Trùng âm”.
Trùng âm là gì?
Trùng âm (Enharmonic equivalence) là mô tả một nốt nhạc theo hai cách. Sơ đồ dưới đây cho thấy hai cách để mô tả tất cả 12 nốt của quãng tám, bắt đầu từ âm C. Hình 1 chỉ sử dụng dấu thăng và Hình 2 chỉ sử dụng dấu giáng.
Vậy làm thế nào để bạn quyết định xem nó là dấu thăng hay giáng?
Điều đó phụ thuộc vào những trường hợp cụ thể. Nếu mục đích là nói với những người trong ban nhạc về nốt mà bạn đang nghe, thì cả hai biến thể thăng và giáng đều có thể chấp nhận được. Nhưng khi nói đến việc tìm hiểu về các chủ đề phức tạp hơn như giọng chính, thì sự phân biệt giữa thăng và giáng là rất quan trọng.
Tiếp theo chúng ta hãy cùng tìm hiểu về giọng chính nhé !
Tông - Giọng (key)
Tông là giọng chính mà một bản nhạc xoay quanh. Khi bạn biết giọng của một bài hát, bạn sẽ có thể xác định các nốt “phù hợp” để chơi, cho dù bạn chơi guitar, guitar bass, keyboard, vocalist …
Các phím thường được viết dưới dạng trưởng hoặc thứ. Và điều đó cho bạn biết thang âm (âm giai) để sử dụng. Ví dụ: nếu bạn đang chơi ở tông B♭, bạn sẽ đi đúng hướng nếu bạn sử dụng âm giai B♭ trưởng.Ở bài học trước, có thể suy ra như sau:
Bám sát bảy nốt này là một cách an toàn và chính xác để chơi, cho dù bạn đang chuẩn bị những bản riff bổ sung hay độc tấu ở phần intro. Ra khỏi các nốt này có nhiều khả năng gặp phải những xung đột âm sắc với bài hát — và đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải nhanh chóng tìm ra các nốt cấu thành của âm giai trước khi chơi.
Nhưng nếu, giả sử, bạn muốn hát những nốt cao hơn và thay đổi tông của bài hát từ B♭ sang B? Đó là lúc “dịch giọng” xuất hiện.
Dịch giọng (chuyển tone)
Dịch giọng (Transposing) là chơi một bài hát bằng một giọng khác (tông khác). Điều này có thể được thực hiện bằng cách nâng hoặc hạ thấp cao độ của tất cả các nốt của thang âm (âm giai) với cùng một mức cao độ nào đó.
Ví dụ với vấn đề chuyển B♭ sang B: Cách dễ nhất để thay đổi tone này là gì?
Vì B cao hơn B♭ nửa cung, nên tất cả các nốt trong tone của B cũng phải cao hơn một nửa so với các nốt trước của chúng. Nói cách khác, bạn chỉ phải ‘mài giũa’ các nốt trong tone của nốt B♭ để có được các nốt của nốt B như sau (Hình 3 là B♭ chuyển sang B ở hình 4):
Đây là một mẹo nhỏ: Bạn có thể sử dụng phím đàn để giúp bạn xác định các nốt sau khi thay đổi phím. Sơ đồ dưới đây mô tả các nốt của âm giai B trưởng:
Trong khi thăng, tất cả các nốt của âm giai B♭ trưởng cũng phải ‘tăng’ một nửa cung, tương đương với việc di chuyển hình hộp lên bằng một phím đàn:
Khi ở vị trí mới này, các ngón tay của bạn sẽ ở vị trí của tất cả các nốt khác của âm giai B♭ trưởng. Vì vậy Bạn có thể tạo ra các nốt trong âm giai chính gần như ngay lập tức, bạn sẽ không phải thao tác xoay vòng trong đầu khi ca sĩ yêu cầu thay đổi tông.
Áp dụng với âm giai thứ
Thủ thuật này cũng có hiệu quả đối với âm giai thứ. Nếu bài hát ở một giọng thứ, bạn có thể sử dụng “khung âm giai thứ” để xác định tất cả các nốt trong thang âm. Đây là âm giai A thứ:
Nếu ca sĩ yêu cầu nâng lên 1 cung hay 1 tông tức trong trường hợp từ A thứ sang B thứ. Vậy làm thể nào để xác định các nốt trên tông mới (hay trên giọng mới)
Bằng cách dịch chuyển “khung âm giai” lên một cung(hoặc hai phím đàn), bạn đã chuyển thành các nốt của âm giai B thứ, những nốt này sẽ phát ra âm thanh phù hợp với tone B thứ.
Tổng kết
Cho đến nay, chúng ta chỉ sử dụng các phím liên quan đến thang âm và các nốt đơn. Nhưng việc thay đổi hợp âm và sự tiến trình của hợp âm cũng tuân theo một quy trình tương tự — điều này chúng ta sẽ nói đến trong một bài học khác.