Giới thiệu chung
Những người học guitar không phải ai cũng thích dành thời gian tìm hiểu các nốt tạo nên chúng. Tuy nhiên đó là một kiến thức rất quan trọng giúp bạn tiến bộ hơn khi tập guitar.
Một giai điệu được xây dựng dựa trên các âm giai (Scale) giúp chúng ta chia nhỏ những đoạn nhạc phức tạp nhất thành các thành phần đơn giản hơn. Và đó là nội dung của bài học này.
1. Quãng là gì?
Quãng là khoảng cách giữa hai nốt nhạc.
Có hai loại quãng: cung và nửa cung. Trên đàn guitar, nửa cung tương đương với di chuyển lên (hoặc xuống) một phím đàn.Còn một cung là di chuyển lên (hoặc xuống) hai phím đàn.
Và khi bạn chơi một chuỗi các nốt trong những quãng nhất định, bạn sẽ có được một âm giai như hình bên.
Đây là những nốt của âm giai Đô trưởng, với quãng giữa chúng được biểu thị bằng “W” (một cung – whole) hoặc “H” (nửa cung – Half). Lưu ý rằng các khoảng giữa E và F, B và C, đều là nửa cung, trong khi tất cả các nốt khác đều cách nhau một cung
2. Quãng trên đàn guitar
Hình bên là biểu đồ các quãng hiển thị trên dây E (dây 1 hoặc 6) của phím đàn.
Trong sơ đồ này, các nốt E, F, G, A, B và C đã được đánh dấu. Vì F cách E nửa cung, hai nốt nhạc cách nhau một phím – trong trường hợp này là dây E mở và phím đầu tiên. Và vì G cách F một cung, chúng cách nhau hai phím đàn, với G ở phím đàn thứ ba.
Còn A, B và C thì sao? Khi nốt A ở phím thứ năm của dây E, nốt B phải lên một cung (hoặc hai phím đàn), do đó là phím thứ bảy. Mặt khác, phím C chỉ cách phím B nửa cung (hoặc một phím đàn): phím đàn thứ tám. Vậy bạn sẽ tìm nốt D ở đâu? Biết rằng khoảng thời gian giữa C và D là một cung, bạn sẽ cần di chuyển lên hai phím đàn từ phím C để đến phím D ở phím thứ mười.
3. Âm giai Đô Trưởng - Cách xác định âm giai đô trưởng
Điều gì xảy ra nếu bạn chơi tất cả bảy nốt của sơ đồ đầu tiên theo trình tự chính xác đó? Bạn sẽ hoàn thành âm giai C. Đó là âm giai gồm bảy nốt chỉ bao gồm các nốt tự nhiên, nghĩa là không có dấu thăng và giáng.
Âm giai C trưởng rất dễ nhớ và có thể được ngân nga. Và có một lý do cho điều này: Nó có một sự rung cảm “hạnh phúc” đặc biệt khiến nó trở nên khác biệt so với các âm giai khác. Tiếp tục ngân nga giai điệu “Do-Re-Mi” — đó là âm giai C trưởng.
Sơ đồ dưới đây mô tả một trong nhiều cách sắp xếp âm giai trên phím đàn.
Vị trí âm giai C trưởng này có thể được chia thành hai phần bằng nhau: Cả bốn nốt, trên dây A và D, được đặt cách nhau theo công thức “một – một – nửa” (một cung – một cung – nửa cung).
Điều này có nghĩa là bạn bắt đầu với C, sau đó đi lên một cung đến D, sau đó thêm một cung nữa đến E, trước khi kết thúc bằng nửa bước với F. Như vậy, bạn đã đi được năm phím đàn. Và công thức này lặp lại từ nốt G trên dây tiếp theo.
4. Âm giai Thứ - Cách xác định âm giai la thứ
Các Âm giai thứ có vẻ u sầu hơn các Âm giai trưởng, nhưng chúng có một vài đặc điểm giống nhau. Ví dụ, cả hai âm giai đều bao gồm bảy nốt. Và nếu bạn nhìn vào quãng của chúng, bạn sẽ thấy năm quãng một cung và 2 quãng nữa cung, giống như trong một “âm giai gốc”. Tuy nhiên, điều khác biệt là trình tự của cả âm giai gốc đó.
Ví dụ: đây là âm giai thứ A và khoảng cách giữa các nốt.
Bạn sẽ nhận thấy rằng các nốt hoàn toàn giống với các nốt trong âm giai C trưởng. Nhưng quãng A được coi là một âm giai khác vì chuỗi các quãng của nó không khớp với chuỗi quãng C.
Và đây là một cách để sắp xếp âm giai thứ A trên phím đàn.
5. Xác định Âm giai bằng "Khung Âm Giai"
Có một cách dễ dàng hơn để chơi các âm giai trưởng và thứ đó là “Khung âm giai” (thật ra đó là tên do GuitarShare đặt hihi). Với khung này, bạn sẽ không phải di chuyển toàn bộ bàn tay của mình để lên và xuống phím đàn khi bạn đang chạy âm giai. Dưới đây là khung âm giai Đô trưởng:
So với sơ đồ trước đó,khung này trải rộng trên ba dây. Có nghĩa là bạn chỉ cần di chuyển các ngón tay – chứ không phải toàn bộ cánh tay – để chơi.
Và đây là khung cho âm giai La thứ:
Cách sử dụng khung âm giai: bạn có thể thay đổi khung âm giai để xác định âm giai trưởng hoặc thứ khác nhau. Ví dụ, di chuyển khung âm giai C trưởng lên một cung sang D sẽ cho bạn âm giai D trưởng. Thử lấy khung âm giai C trưởng cho nốt G trên dây E, bắt đầu từ phím thứ ba.
Bây giờ khung bắt đầu trên G, bạn sẽ nhận được một âm giai G trưởng. Lưu ý rằng mặc dù mẫu vẫn giữ nguyên nhưng các nốt đã thay đổi. Và có một loại nốt mới là Fa thăng ký hiệu là F#.
Ở bài học tiếp theo chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về thăng giáng và các giọng